ADNAN TURANİ
Ressam, sanat tarihçisi, akademisyen. 1925, Beşiktaş / İstanbul doğumlu. İstanbul Öğretmen Okulu’nu ilkokul öğretmeni olarak bitirdikten sonra 1945 yılında yetenek sınavlarını kazanarak girdiği Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nden 1948 yılında mezun oldu. Kazandığı bir bursla 1953 yılında Avrupa’ya giderek; Almanya’da Münih Güzel Sanatlar Akademisi’nde Franz Nagel, Stuttgart Güzel Sanatlar Akademisi’nde Henninger ve Willi Baumeister, Hamburg Güzel Sanatlar Akademisi’nde de Heins Trokes ile çalıştı (1959-70). Lisans ve yüksek lisans öğrenimini tamamlayarak Türkiye’ye döndü.
Adnan Turani, yurda döndükten sonra Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde başladığı öğretim görevliliği görevini 1970 yılına kadar sürdürdü. Aynı yıllarda Hacettepe Üniversitesi Edebiyat ve Güzel Sanatlar fakültelerinde de dersler verdi. 1972 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde doktora çalışmasına başladı ve Güzel Sanatlar Enstitüsü’nün koordinatörlüğünü yürüttü. “Modern Plastik Sanatları Yaratan Etkenler” başlıklı teziyle 1973 yılında doktora çalışmasını bitirerek, 1978 yılında doçent oldu. Profesör olduğu 1986 yılına kadar Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nde öğretim üyeliği görevinde bulundu. 1986-87 yılarında Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü’nün Başkanlığını yaptı.
Adnan Turani’nin “Akademisiz Bir Başkent” başlıklı ilk yazısı 1960 yılında Öncü gazetesinde; daha sonraki makaleleri Varlık (1960), Türk Dil (1966) vb dergilerde yayımlandı. 1964-66 yıllarında Sanat ve Sanatçılar dergisini çıkardı. Çok sayıda Avrupa ülkesi ile Rusya, İsrail, Suudi Arabistan dahil çeşitli Ortadoğu ülkeleri ile Uzakdoğu ülkelerini gezip gördü. Birçok yurtiçi ve yurtdışı sergi, fuar, bienal ve trienallere katıldı. 1972 ve 1974’te Devlet Resim Ödülünü, 1991 yılında Ankara Sanat Kurumu Yılın Sanatçısı Ödülünü, 1993 yılında Sedat Simavi Görsel Sanatlar Ödülünü, 2001 Ankara Sanat Fuarı Ödülü’nü, 2001 Çağdaş Sanatçılar Vakfı Onur Ödülü’nü aldı. 1998 yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi kendisine “Onursal Doktora” unvanı verdi. Association Internationale des Critiques d’Art üyesidir. Ord. Prof. Suut Kemal Yetkin’den sonra Sanat Eleştirmenleri Derneği’nin başkanlığını yaptı (1975-80). yılları Bengladeş Uluslararası Asya Sanat Bienali’nin jüri başkanlığını yaptı. Turani’nin, bu çabaları yanında plastik sanatlar estetiği, sanat felsefesi ve sanat tarihi üzerine yayımladığı on beş kadar yayımlanmış kitabı ve sanat alanında yazmış olduğu bilimsel makaleleri vardır. Resim çalışmalarının yanında litografi ve duvar resimleri olan Turani, beton sgrafitolar da yaptı.
1960’lı yıllara doğru resimde tümüyle doğa kaynaklı olmayan soyut non-figüratif, lirik-soyut bir anlatım diline ulaştı. 1970-80 yılları ve sonrasındaki çalışmalarında yeniden kadın ve ölü doğa gibi figür elemanları yer almaya başladı. Resim anlayışı soyut kurgulu bir etki biçimi arayışına dayanır. Onun için doğa biçimi değil, doğa biçiminin resimselleştirilmiş kurgusu önem taşır. Resimleri, optik görüntü biçiminin deformasyonuna değil, etki biçiminin zaman içinde araştırılarak bulunabilen soyut, yani önceden bilinemeyen bir sanat kurgusu anlayışına dayanır. Adnan Turani, soyut resmin Türkiye’deki en önemli temsilcilerinden birisidir. Aynı zamanda eğitmen ve yazar olarak da modern resmin önemli kişilerindendir. Resimleri Türkiye dışında birçok ülkenin düzenlediği bienal ve uluslararası sergilerde yer almıştır.
Turani, öğretim üyesi olarak Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi (1970-86) ve Bilkent Üniversitesinde (1986-92)’de görev yaparken; resim, güzel sanatlar, sanat eserleri analizi ve sanat tarihi dersleri verdi. 1993’te en son çalıştığı Bilkent Üniversitesi’nden emekliye ayrıldı. Emekli olduktan sonra çalışmalarını yaşadığı kent olan Ankara’daki özel atölyesinde yaptığı çalışmalarla sürdürdü. Yurtiçinde ve yurtdışında otuzu aşkın kişisel sergi açtı ve ayrıca çok sayıda karma sergiye katıldı.
